Almanca Sıfat Fiiller (Partisipler)

Partisipler, fiillere partisip ekleri getirmek suretiyle yapılırlar. Partisip ekleri şunlardır:

1. –an, -en
Geniş zaman partisipidir: gel-en, yap-an, başla-y-an gibi.

2. –r, -ar, -er
Geniş zaman partisipidir: gel-i-r, geç-er, tut-ar (el) gibi.

3. –mış, -miş, -muş, -müş
Geçmiş zaman partisipi yapar: yan-mış (kömür), susa-mış (insan) gibi.

4. –dık, -dik, -duk, -dük, -tık, -tik, -tuk, -tük
Geçmiş zaman partisipi yapar: bil-dik, geç-tiğ-i, koş-tuk-ları gibi.

5. –acak, -ecek
Gelecek zaman partisipidir: veril-ecek, al-acağ-ı-nız gibi.

6. –maz, -mez
Olumsuz geçmiş zaman partisipidir: din-mez (ağrı), bit-mez gibi.

7. –ası, -esi
Gelecek zaman partisipidir: yıkıl-ası, geber-esi gibi. Daha çok hiddet ve bedduada kullanıldığı görülür.

8. –dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü 
Geniş zaman partisipidir. Birkaç kelimede donup kalmış fiil çekimi durumundadır: şıpsev-di, külbas-tı, beğen-di, de-di, ko-du, gece-kon-du gibi. Bunların kalıplaşmış fiil şekilleri olduğunu ve –dı, -di’nin aslında partisip eki olmadığını unutmamalıyız.

9. –malı, -meli
Gelecek zaman partisipidir. Azeri ağızlarında canlıdır: de-meli, söz “denecek söz”, öğ-meli güzel “övülecek güzel” gibi.

Almanca Sıfat Tamlama

1.Almancada tekil ve çoğul isimler için yapılan sıfat tamlamaları birbirinden biraz farklı yapılmaktadır.Gelin şimdi tekil isimleri kullanarak örnek yapalım.

Sıfat: klein (küçük)
İsim : der Mann (adam)
Tamlama : der kleine Mann (küçük adam)

Sıfat:
 rot (kırmızı)
İsim : das Buch (kitap)
Tamlama : das rote Buch (kırmızı kitap)

Not:Görüldüğü gibi der-die-das artikellerinden hangisini kullanırsak sıfata -e eki ilave ediyoruz.

2.Şimdide çoğul isimleri kullanarak Almanca sıfat tamlaması yapalım.Almancada bildiğimiz üzere çoğul ismin artikeli -die olur.

Sıfat: rot (kırmızı)
İsim : die blumen (kırmızı çiçekler)
Tamlama : die roten Blumen (kırmızı çiçekler)

Not:Görüldüğü gibi der-die-das artikellerinden hangisi kullanırsak sıfata-en eki ilave ediyoruz.

3.Şimdide artikeli ein ve eine isimlerle nasıl sıfat tamlaması yapıldığını öğreneceğiz.

Not:Artikeli der ve das olanların belirsizi -ein , artikeli die olanlarını belirsizi -eine dir.

Sıfat: klein (küçük)
İsim : der Mann (adam)
Tamlama : ein kleiner Mann (herhangi bir adam)

Sıfat: rot (kırmızı)
İsim : das Buch (kitap)
Tamlama : ein rotes Buch (kırmızı bir kitap)

Not:Çoğullarda -ein ve -eine artikeli kullanılmaz.Dolayısı ile sıfat tamlamalarında da sıfata -e eki eklenerek tamlamalar yapılır.

Sıfat: klein (küçük)
İsim : der Mann (adam)
Tamlama :kleine Männ (küçük adamlar)

Almanca Sıfat Çekimleri

Almanca’da sıfat çekimlerinde artikeller yine başrol oynar. Sıfat bir isim ile belirli/belirsiz artikel arasında bulunur. Türkçe’de olduğu gibi bir ismin önünde bir ya da daha fazla sıfat bulunabilir. Bu durum sıfatın çekimine etki etmez. Bir ismin önünde ne kadar sıfat olursa olsun çekimi tek sıfat çekimi ile paraleldir.

Belirli Artikel ile Sıfat Çekimi:

Hal Maskulinum Femininum Neutrum
Nominativ der alte Mann die junge Frau das kleine Kind
Genitiv des alten Mannes der jungen Frau des kleinen Kindes
Dativ dem alten Mann(e) der jungen Frau dem kleinen Kind(e)
Akkusativ den alten Mann die junge Frau das kleine Kind

Belirli Artikel ile sıfat çekimi & Çoğul isimler:

Çoğul bir ismin önünde bulunan sıfatı çekimlemek kolaydır. Her durumda sıfat -en son ekini alır. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz.

Hal Maskulinum Femininum Neutrum
Nominativ die alten Männer die jungen Frauen die kleinen Kinder
Genitiv der alten Männer der jungen Frauen der kleinen Kinder
Dativ den alten Männern den jungen Frauen den kleinen Kindern
Akkusativ die alten Männer die jungen Frauen die kleinen Kinder

» Çoğul hariç, nominativ çekimlerde tüm sıfatlar sonuna -e takısı alır. Buna karşın ismi niteleyen bir sıfatın önünde einbelirsiz artikeli varsa, ismin artikelini belirtmemiz gerekir.

Belirsiz Artikel ile Sıfat çekimi:

Belirsiz artikel ismin hallerini(-es[-in hali], em[-e/a yönelme hali],-en[-i hali]) alırken sıfatın ise artikelin ekini(-er[der], -es[das], -e[die]) aldığını görüyoruz.

Hal Maskulinum Femininum Neutrum
Nominativ ein alter Mann eine junge Frau ein kleines Kind
Genitiv eines alten Mannes einer jungen Frau eines kleinen Kindes
Dativ einem alten Mann(e) einer jungen Frau einem kleinen Kind(e)
Akkusativ einen alten Mann eine junge Frau ein kleines Kind

»Bir ismi niteleyen birden çok sıfat varsa çekimi aşağıdaki gibidir.

Hal Maskulinum Femininum Neutrum
Nominativ der gute alte Mann die hübsche junge Frau das spielende kleine Kind
Genitiv des guten alten Mannes der hübschen jungen Frau des spielenden kleinen Kindes
Dativ dem guten alten Mann(e) der hübschen jungen Frau dem spielenden kleinen Kind(e)
Akkusativ den guten alten Mann die hübsche junge Frau das spielende kleine Kind

Yukardaki tabloda da görüldüğü gibi bir ismi niteleyen birden çok sıfat varsa, tek bir sıfat varmış gibi hepsi aynı kurala göre çekimlenir.İsmin önündeki sıfat sayısı çekime etki etmez.

Aşağıdaki Tablo Konuyu Daha İyi Anlamanıza Yardımcı Olabilir.

Sıfat son ekleri
m n f pl mask neutr fem
Nom. -e -e -e -en der kühle Wein das frische Brot die alte Frau
Akk. -en -e -e -en den kühlen Wein das frische Brot die alte Frau
Dat. -en -en -en -en dem kühlen Wein dem frischen Brot der alten Frau
Gen. -en -en -en -en des kühlen Weines des frischen Brotes der alten Frau

Çoğul:

son ek
pl PLURAL
Nom. -en die guten Zeiten
Akk. -en die guten Zeiten
Dat. -en den guten Zeiten
Gen. -en der guten Zeiten

Yukarıdaki tabloda maskulin(nom.), neutral(nom.), Feminin(nom.), akkusativ(neutr.), akkusativ(fem.) tipindeki sıfat çekimlerinde -e son ekinin değişmeden sabit kaldığını görmektesiniz.Bu durumdan şu sonuca varabiliriz; artikelin yapısında değişiklik olmuyorsa son ek daime -e‘ dir, ya da artikelde bir değişiklik oluyorsa son ek daima -en olur.Bu konu ile ilgili olarak diğer bir ipucu ise Dativ, Genitiv ve Plural’da sıfatın son eki daima –en olur.

Tablolarla kafanızı karıştırmak istemiyoruz.Örnek cümlelerle konuyu daha iyi anlamaya çalışalım.

Haben Sie hier ein spilende kleine Kind gesehen?

Buralarda oyun oynayan küçük bir çocuk gördünüz mü?

Der Großvater des spielenden kleinen Kindes ist mein Onkel.

Oyun oynayan küçük çocuğun dedesi benim amcam.

Ein alter Mann steht an der Ecke auf, er sieht sehr schlecht aus.

Köşede yaşlı bir adam duruyor, o çok kötü bir halde görünüyor.

Ich habe dem alten Mann frisches Brot gegeben.(Yaşlı adama taze ekmek verdim.)

Der alte Mann hat das frische Brot gegessen.(Yaşlı adam taze ekmeği yedi.)

Die hübsche junge Frau hat *einen gut aussehender Freund.(Genç güzel bayanın yakışıklı bir erkek arkadaşı var.)

*Haben + Akk.

Haben yardımcı fiilinden sonra gelen zamir ya da artikel Akkusativ halde olmak zorundadır.Yukarıdaki cümlede ein gut aussehender Freund olması gerekirken haben yardımcı fiilinden dolayı cümle einen gut aussehender Freundşeklinde olmak zorunda.

  • Bir ismi niteleyen sıfattan önce belirli ya da belirsiz hiç artikel yoksa çekimi aşağıdaki gibidir.
Sıfat son ekleri
m n f pl mask neutr fem
Nom. r s e e Ø kühleWein Ø frisches Brot Ø alte Frau
Akk. n s e e Ø kühlen Wein Ø frisches Brot Ø alte Frau
Dat. m m r n Ø kühlem Wein Ø frischem Brot Ø alter Frau
Gen. n n r r Ø kühlen Weins Ø frischen Brotes Ø alter Frau

İstisna: Maskulin Genitiv ve Neutr Genitiv durumda sıfatların “kühles Weins, frisches Brotes” şeklinde değil “kühlenWeins, frischen Weins” şeklinde çekimlendiğini görüyoruz.Buna karşın turuncu renkle belirgin yazıldığı gibi diğer sıfatlar artikelin eklerini alıyor.

ÇOĞULLAR:

son ek
pl PLURAL
Nom. e Ø gutZeiten
Akk. e Ø gutZeiten
Dat. n Ø guten Zeiten
Gen. r Ø guter Zeiten

Bu dersimizde Almanca’da sıfat çekimleri,belirli sıfat çekimleri, belirsiz sıfat çekimleri gibi konularıöğrendik.Gelecek dersimize sıfatların derecelendirilmesi konusu ile devam edeceğiz. Okuduğunuz için teşekkürler!